تاثیر خشکسالی روی درختان پسته در سال های گذشته باعث آسیب های زیادی به خیلی از باغات و درختان شده است. در این مقاله از مغز و پسته قرار است با هم در مورد این موضوع و اثراتی که دارد به صورت کامل صحبت کنیم.
خشکسالی به عنوان یکی از چالش‌های بزرگ در کشاورزی، به ویژه برای باغداران و کشاورزان، به دلیل کاهش تامین آب و افت کمیت بارش، آسیب‌های جدی ایجاد کرده است. در زمینه کشاورزی، تأمین منابع آبی به عنوان عامل اساسی در تولید محصولات بسیار حائز اهمیت است. خشکسالی باعث کاهش آب در خاک میشود و می‌تواند به تنش‌های زیستی در گیاهان منجر شود. بنابراین، تطابق روش‌های کشاورزی با شرایط خشکسالی و بهره‌وری بالاتر از منابع آبی موجود، امری ضروری است. برای باغات پسته، که به عنوان یک محصول حساس به آب شناخته میشود، مدیریت آب به عنوان یک استراتژی اساسی برای مقابله با خشکسالی حائز اهمیت است. استفاده از روش‌های آبیاری مؤثر، جلوگیری از اتلاف آب و استفاده بهینه از فناوری‌های مدرن در کشاورزی می‌تواند به کاهش تأثیرات خشکسالی و حفظ تولید محصولات مطلوب کمک کند.
این اقدامات همچنین نیازمند هماهنگی بین سیاست‌های کشاورزی و مدیریت منابع آبی با توجه به شرایط آب و هوایی و فناوری‌های مورد استفاده در هر منطقه است. در ادامه این مقاله با هم در مورد اینکه چطور می توانیم تاثیر خشکسالی روی درختان پسته را حداقل کنیم صحبت خواهیم کرد. البته قبل از آن لازم است کمی در مورد اینکه اصلا خشکسالی چیست هم صحبتی داشته باشیم.
خشکسالی چیست
در صورتی که این سوال برای شما پیش آمده است که خشکسالی چیست و مگر در سال گذشته انقدر باران نبارید که سیل راه افتاد باید بگوییم که خشکسالی چیزی فراتر از این حرف هاست. اگر بخواهیم یک تعریف کامل از آن ارائه دهیم باید بگوییم خشکسالی به وضعیتی گفته می شود که در آن در دوره زمانی طولانی مدتی، کاهش بارندگی، ضعیف شدن منابع آب سطحی و زیرزمینی و به طور کلی تمامی منابع آب موجود به صورتی تغییر می کند که اکوسیستم گیاهی و جانوری را تهدید می کند.
مهمترین موضوعی که در مورد خشکسالی می توان به آن اشاره کرد مقوله زمان است. خشکسالی یکی دو ساله ایجاد نمی شود و با چهار و پنج سال هم پایان نمی یابد. هر چه که در موارد اینچنینی کشاورزان و باغداران با آن مواجه می شوند، دوره های کم آبی چند ساله بوده است. اما در مورد خشکسالی باید گفت که اکنون واقعا درگیر آن هستیم و این موضوع که تا کی به طول می انجامد و کی این اوضاع درست می شود، با توجه به تغییرات اقلیمی تغییر فصل ها و گرمایش زمین موضوعی است که نمی توان آن را تخمین زد و دانشمندان جوابی برای این سوال ندارند. پس باید در نظر داشت که تغییر از روش های سنتی در کشاورزی و باغداری به روش هایی که برای خشکسالی و کم آبی مناسب است موضوعی است که باید بسیار جدی گرفته شود.
مقوله خشکسالی یکی از موضوعاتی است که می توان گفت خیلی از جهان درگیر آن است و با توجه به اینکه ایران هم در منطقه یا قرار رفته که کمربند خشک زمین می باشد به آن توجه داشته باشیم. این کمربند خشک یک قسمت نواری شکل در بالای خط استوا است که گرداگرد زمین گسترده شده است و تمامی کشور هایی که در این مناطق قرار دارند اکنون درگیر این موضوع اند.
تاثیر خشکسالی روی درختان پسته
در مورد اینکه تاثیر خشکسالی روی درختان پسته تا چه میزان می تواند باشد و چه وضعیتی برای باغات پسته ایجاد شده است باید بگوییم که پسته در اصل یک درخت مقاوم در برابر خشکسالی بوده و خود را برای رشد در آب و هوای بیابان تطبیق داده و تکمل پیدا کرده است. اما اوضاع بغرنج خشکسالی به صورتی پیش رفته است که می توان گفت خیلی از باغات پسته نابود شده و صنعت پسته رو به طرز بدی زوال است.
درخت پسته درختی است که در آب و هوای خشک و عجیب رشد می کند و برای بار دادن خوب به زمستانی سرد و تابستانی سوزان نیاز دارد. مدت زمان محصول دهی و رسیدن به شرایط اقتصادی برای این درخت در حدود 5 تا 7 سال است که در این مدت پسته ریشه های خود را به عمق زمین می رساند و می تواند از خیلی از شرایط جوی طولانی جان سالم به در ببرد و می توان گفت که اصلا درختی ضعیف نیست!
اما خشکسالی طولانی مدت موضوعی نیست که بتوان از آن به سادگی فرار کرد و در این مورد باید گفت که درختان پسته هم به حال و روز بدی افتاده اند. در مورد باغات پسته رفسنجان باید گفت که این خشکسالی و تغییر اقلیم باعث بروز خسارت های جبران ناپذیری شده است.
در اینجا باید گفت که با توجه به پشتوانه قوی ای که درختان پسته دارند و اینکه می توانند به خوبی از خود مراقبت کنند. اگر کشاورزان رسیدگی های مربوط به دوره خشکسالی را انجام دهند می توانند درختان پسته خود را حداقل از نابودی کامل نجات دهند.
هر چند که نمی توان از این روش ها انتظار داشت که همان محصولی را بدهند که در دوره های ترسالی و بارش خود می دهند. اما باز هم می توان از خیلی از خسارات و از بین رفتن درخت های خوب جلوگیری کرد. در ادامه مقاله به بررسی اینکه از چه روش هایی می توان برای جلوگیری و کاهش تاثیر خشکسالی روی درختان پسته استفاده کرد صحبت خواهیم کرد.
روش های مقابله با تاثیر خشکسالی روی درختان پسته
در مورد اینکه برای نجات از خشکسالی باید اتفاقات بزرگی بیفتد و تصمیم گیری های آن از سطح منطقه ای هم فراتر بوده و باید به صورت کشوری دنبال شود هیچ شکی نیست و همین خشکسالی در خیلی از کشور های دنیا مهار شده و مدیریت شده است. اما باید این موضوع را در نظر داشته که اگر کشاورزان و باغداران بنشینند و دست روی دست بگذارند اتفاقات خیلی بدتری گریبان آنها را خواهد گرفت. پس بهترین کار این است که اقدامات باغداری مناسب و همینطور شرایط خاص آبیاری در زمان خشکسالی را در پیش بگیریم و کاری را که می تواند بازدهی درختان در این شرایط را بالا برده و از آنها مراقبت کند را انجام دهد.
در نظر داشته باشید که پیشگیری این روند در ابتدای دوره خشکسالی می توانند کمک خوبی به درختان بکند که مدت بیشتری دوام بیاورند و می تواند هم درختان را قوی کرده و هم کاری کند که شما بتوانید محصول قابل قبولی از آنها بگیرید. به طور کلی می توانیم این روش ها را به دو دسته روش های آبیاری اصولی برای دوره خشکسالی و روش های باغداری در خشکسالی تقسیم کنیم که در ادامه مهمترین این روش ها را با هم بررسی می کنیم.
آبیاری صرفا در دوره های حساس انجام شود
همه باغداران به دوره هایی که باید آبیاری انجام شود واقفند و می دانند که این دوره ها از اهمیت های خاصی برخوردارند. اما بعضی از دوره ها را به جهت بهتر بودن محصول انجام می دهند و ضروری نیست. برای مثال بهتر است بعد از کاشت نهال دو نوبت آبیاری اضافه انجام شود، و در مقاله زمان کاشت نهال پسته آن را به صورت کامل بررسی کردیم. این دوره های آبیاری خیلی ضروری نبوده، اما آبیاری اواسط اردیبهشت ماه یکی از مهمترین دوره های آبیاری است. در صورتی که شما در فروردین ماه می توانید این چند دوره را انجام داده اما در اردیبهشت ماه با کمبود آب مواجه می شوید بهتر است که برای مبارزه با تاثیر خشکسالی روی درختان پسته دوره های غیر ضروری اول را کنسل کرده و آب را برای دوره های ضروری نگه دارید. برای اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع می توانید سری به مقاله آبیاری درخت پسته بزنید.
عادت دادن درختان به تاخیر
یکی دیگر از مواردی که می تواند مقاومت درخت را بیشتر کند این است که شما ریشه را به بی آبی عادت دهید. برای این کار لازم است که آبیاری های اصلی را با یک تاخیر یک روزه شروع کنید. در واقع قرار نیست برای اینکار درختان و باغ خود را هلاک کنید!!! همین یک روز می تواند به عادت کردن ریشه به دیر رسیدن آب کمک کرده و در طولانی مدت تاثیر خیلی خوبی را روی مقاومت درختان پسته خواهد داشت.
شخم سطحی دور درخت بعد از آبیاری
یکی از کارهایی که بهتر است انجام گیرد این است که بعد از هر دوره آبیاری یک شخم سطحی دور درخت زده شود و کمی بیل بخورد. این کار باعث میشود زیر لوله هایی که در خاک اطراف تشکیل شده و آب از آنها تبخیر می شود و از دل زمین خارج می شود، از بین رفته و آب مدت بیشتری در خاک مانده و همه آن جذب درخت شود. اگر به اطلاعات بیشتری در مورد ویژگی های خاک خوب برای پسته نیاز دارید، مقاله خاک مناسب پسته کاری می تواند در این مورد به شما کمک کند.
آب ندادن به درختان آفت زده مسن و کم محصول
مورد دیگری که باید به آن توجه داشت این است که آب دادن به بعضی از درختان باغ شما می تواند جلوی رشد سایرین را بگیرد و اگر همان آب را به درخت دیگری بدهید، محصول بیشتری را به بار خواهد داد. در صورتی که شما یک باغ بزرگ دارید و تاثیر خشکسالی روی درختان پسته به حدی بوده که بعضی از آنها آسیب های جدی ای دیده اند و شما برای آبیاری با مشکل مواجه هستید، متاسفانه باید آبیاری به بعضی درختان یا قسمت های باغ که آفت زده، مسن و کم محصول هستند را قطع کنید.
گذشتن از یک ریشه به این سادگی نیست اما حفظ کل باغ در شرایط خشکسالی های اینچنینی موضوعی خیلی مهم تر است.
مدیریت پاجوش ها
یکی از مهمترین موارد برای کاهش تاثیر خشکسالی روی درختان پسته و یا کلا سایر درختان مدیریت درست پاجوش ها است. شما باید کلیه پاجوش های سال اولی را حفظ کرده، پنجاه درصد از پاجوش های دوساله را قطع کنید و پاجوش مناسب سه ساله را انتخاب کرده و آن را به جای دیگری منتقل کنید و سایر پاجوش ها را هم حذف کرده که از درخت انرژی گرفته نشود.
پوشاندن تنه های قطع شده
در صورتی که نیاز است تنه ای قطع شود باید دقت داشته باشید که این تنه از 10 سانتی متر زیر خاک بریده شده و روی آن به صورت کامل پوشیده باشد. در صورتی که این تنه ها در معرض هوای آزاد باشد می تواند آب زیادی را هدر داده و این موضوع اصلا خوب نخواهد بود.
جایگزینی ارقام مناسب
در صورتی که می بینید درختان شما از نوعی هستند که آب زیادی نیاز دارند و محصول کمتری هم می دهند، بهتر است آنها را با ارقام اصلاح شده که مصرف آب کمتری دارند و بازدهی آنها در این مورد بیشتر است تعویض کنید. در مقاله بهترین نوع پسته برای کاشت ارقامی که در برابر خشکسالی مقاوم بوده اند را معرفی کردیم. می توانید سری به این مقاله بزنید تا بدانید بهترین گزینه هایی که در اختیار دارید کدامند. همینطور
عمیق کاری نهال
یکی دیگر از کارهایی که می تواند برای کاهش تاثیر خشکسالی روی درختان پسته و همینطور سایر درختان مفید باشد استفاده از تکنیک عمیق کاری نهال است. در این روش نهال ها در گودال های عمیق کاشه می شود که به عمق نزدیک بوده و بتواند از رطوبت زمین برای رشد خود استفاده کند. معمولا در این روش از گودال هایی با ارتفاع حداقل 160 سانتی متر استفاده می شود. اگر به راهنمایی های بیشتری در این مورد نیاز دارید مقاله زمان کاشت نهال پسته هم می تواند در این رابطه اطلاعات خوبی به شما بدهد.
استفاده از مواد ضد تعریق و محلول پاشی با اوره
یکی از بهترین مواردی که می توان با استفاده از آن از تعریق درختان و تبخیر سطحی جلوگیری کرد استفاده از روش محلول پاشی با مواد شیمیایی و کود هایی مانند اوره است که از این کار جلوگیری می کند و آب در درخت می ماند.
استفاده از کودهای آب نگه دار
یکی دیگر از روش های مهمی که برای کاهش تاثیر خشکسالی روی درختان پسته استفاده می شود استفاده از کودهای آب نگه دار یا همان کود های میکروکچمنت است که جاذب بزرگ آب بوده و تبخیر در آنها کمتر است. همینطور شما می توانید دور درختان زیر سایه خود درخت را با کودهای آلی(گاوی) پوشانده تا از تبخیر آب جلوگیری کند.
به طور کل در مورد تاثیر خشکسالی روی درختان پسته باید گفت که درختان پسته و باغات پسته از این موضوع آسیب زیادی دیده اند اما لازم است که خیلی جدی روش های باغداری در خشکسالی را به کار گرفته تا از خساراتی وسیع تر جلوگیری به عمل آید.
نکات مهم در تنظیم آبیاری برای کاهش تاثیر خشکسالی بر درختان پسته
در کل، برنامه‌ریزی موثر برای آبیاری درختان پسته اساسی‌ترین عامل در تضمین سلامت و عملکرد بهینه باغات می‌باشد، و می تواند تاثیر خشکسالی روی درختان پسته را به حداقل برساند. تعیین نیازهای آبی درختان و انتخاب روش آبیاری مناسب، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استفاده از روش‌های آبیاری تحت فشار نظیر آبیاری قطره‌ای و لوله‌های سفالین نه تنها به کاهش مصرف آب کمک می‌کند بلکه راندمان آبیاری را نیز افزایش می‌دهد.
در مقایسه با روش‌های آبیاری سطحی، سیستم‌های آبیاری قطره‌ای مزایای زیادی دارند؛ از جمله افزایش یکنواختی آبیاری، افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در مصرف آب. بر اساس نیاز کمتری که در سال اول پسته به آب دارد، سیستم‌های مدرن تحت فشار می‌توانند با دقت به نیازهای آبی درختان پسته پاسخ دهند. از این رو، استفاده از روش‌های سیستم‌های آبیاری مدرن، به مدیران باغ و کشاورزان این امکان را می‌دهد تا با بهره‌گیری از منابع آب بهینه، به رشد و توسعه سالم درختان پسته دست یابند و همچنین به حفظ محیط زیست نیز کمک کنند.
ده نکته زیر می تواند جزو مهمترین کارهایی باشد که در مورد کاهش تاثیر خشکسالی روی درختان پسته بوسیله آبیاری اصولی می توانید انجام دهید:
- برنامه‌ریزی موثر: برنامه‌ریزی آبیاری با توجه به شرایط خشکسالی و نیازهای آبی درختان پسته بسیار حائز اهمیت است. باید یک برنامه منظم برای آبیاری با در نظر گرفتن فاصله زمانی مناسب تدوین شود.
- استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن: سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا لوله‌های سفالین که به صورت دقیق آب را به درختان پسته تحویل می‌دهند، می‌توانند مصرف آب را به حداقل برسانند و کارایی آبیاری را افزایش دهند.
- آنالیز خاک و آب: قبل از شروع فصل خشکسالی، آنالیز خاک و آب باغچه را انجام دهید تا نیازهای اصلی درختان پسته را به دقت تعیین کنید و میزان موجودی عناصر غذایی در خاک را مشخص سازید.
- استفاده از مواد آلی: افزودن مواد آلی به خاک، بهبود ساختار خاک و نگهداری رطوبت در زمان خشکسالی را تسهیل می‌کند.
- آبیاری در ساعات مناسب: آبیاری در ساعات خنکی شبانه، مانع از اتلاف آب به دلیل تبخیر زیاد در ساعات گرم روزانه میشود.
- استفاده از متدهای نوین آبیاری: از تکنولوژی‌های آبیاری نوین مانند سنسورها و کنترل‌های هوشمند برای بهینه‌سازی مصرف آب استفاده کنید.
- استفاده از مواد افزودنی به آب: افزودن مواد به آب آبیاری می‌تواند به تقویت کیفیت و افزایش کارایی آب کمک کند.
- توجه به نیازهای فصل: نیازهای آبی درختان پسته در فصل‌های مختلف متفاوت است؛ بنابراین، باید برنامه آبیاری را با توجه به این تغییرات تنظیم کرد.
- نظارت بر مصرف آب: همواره مصرف آب درختان پسته را نظارت کرده و در صورت لزوم تغییرات لازم را در برنامه آبیاری اعمال کنید.
- آموزش به کارگران: کارگران باغ و عوامل مرتبط با آبیاری باید به اهمیت و روش‌های صحیح آبیاری در شرایط خشکسالی آگاه شوند تا با بهینه‌ترین شیوه ممکن آبیاری انجام دهند.
نتیجه گیری
تاثیر خشکسالی روی درختان پسته مانند هر درخت و باغ دیگری یک فاجعه بوده است و با توجه به این شرایط می توان گفت که اگر اقدامی جدی برای حفظ این باغات و محصولات انجام نشود، خسارت های جدی ای به باغات ایران و صنعت پسته وارد می شود. این اقدامات عموما به صورت منطقه ای و کلی هستند و باید گفت که بحران کم آبی و خشکسالی در سطح جهانی مدیریت می شود. اما اقداماتی هم وجود دارد که کشاورزان با استفاده از آنها می توانند با کنترل آبیاری درختان، عادت دادن درخت به خشکسالی و همینطور حذف و یا تغییر بعضی از ریشه ها، و اقدامات باغداری خاص مانند بریدن تنه ها از 10 سانتی خاک، عمیق کاری نهال ها، تغییر ارقام درخت و همینطور استفاده از کود های مناسب تا حدودی این مورد را کنترل کنند.
