نهال پسته هیبریدی چیست و چطور کشت می شود!؟

نهال پسته هیبریدی از انواع پیوندی نهال است که می توان گفت از ارقام بومی ایران نیست. این نهال نکات مثبت و منفی خاص خود را دارد و در این مقاله از مغز و پسته می خواهیم با هم به بررسی این نهال و کاربرد هایی که می تواند برای باغداران و پرورش دهندگان پسته داشته باشد بپردازیم.

در حال حاضر، نهال پسته هیبریدی به عنوان یک گزینه پیوندی مورد توجه بسیاری از باغداران قرار گرفته است. این نوع نهال، با کیفیت بالا و سرعت رشد بالا، جایگاه ویژه ای در بین کشاورزان ایرانی دارد. با توجه به تولید بسیاری از پسته در این کشور، نهال پسته هیبریدی به عنوان یک گزینه محبوب برای کاشت محصولات با کیفیت و سودآور مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از ویژگی های برجسته نهال پسته هیبریدی، سرعت رشد بالا و مقاومت قوی در برابر شرایط مختلف محیطی است. این ویژگی ها باعث شده است که باغداران به طور گسترده از این نهال استفاده کنند و از ثمره های زحمات خود بهره ببرند. همچنین، محصولات حاصل از نهال پسته هیبریدی به دلیل کیفیت بالا و مزه برجسته، با استقبال بسیاری از بازارهای داخلی و خارجی روبه رو می شوند.

در این مقاله، به بررسی جزئیات و ویژگی های نهال پسته هیبریدی می پردازیم تا باغداران و علاقه مندان به کشت پسته، با این نوع نهال آشنا شده و از امکانات و مزایای آن بهره مند شوند.

 

نهال پسته هیبریدی چیست

به طور کلی کلمه هیبرید واژه ای است که مربوط به گیاه شناسی یا جانور شناسی می باشد اما در فارسی به معنای فرزندان دو حیوان یا دو گیاه است که از لحاظ گونه، نژاد، نوع و ژنتیک با یکدیگر متفاوت هستند و به همین دلیل نهال پسته جدیدی که از پیوند این دو به وجود می آید متفاوت است و به آن نهال پسته هیبریدی می گویند.

نهال پسته هیبریدی توسط دانشمندان آمریکایی از پیوند دو نهال بنه ایرانی آتلانتیکا (به عنوان والد ماده) و پسته چینی (به عنوان والد نر) به وجود آمده است. محصولی که از پیوند این دو نهال به وجود می آید پسته هیبریدی می باشد که به نام UCB_1  (نام دانشگاه کالیفرنیا) و پسته آمریکایی شناخته شده است.

نهال های پیوندی پسته هیبریدی در برابر آفات، سرما و گرما مقاومت بسیار بالایی دارند و همین خصوصیات باعث شده است که خریداران زیادی داشته باشد. نهال های پسته هیبریدی برای پرورش دردسر های کمتری دارند و این ویژگی را می توان به دلیل باردهی بالا و مقاومت این نهال به اصلاح نژاد ربط داد. در واقع نهال پسته هیبریدی یک رقم اصلاح شده می باشد.

نهال پسته هیبریدی از نهال هایی با رشد فوق العاده سریعی می باشد که دارای محصولاتی با کیفیت و مرغوب است. نهال پسته هیبریدی دارای باردهی بالایی می باشند که دلیل آن  یک نگهداری اصولی و صحیح است. کشاورزان می توانند با هرس نهال پسته هیبریدی شاخه های آن را به سمت بالا هدایت کنند تا برای برداشت پسته به روش مکانیزه مشکلی به وجود نیاید.

نهال پسته هیبریدی نسبت به سایر نهال های پسته تفاوتی هایی دارد که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

مشخصات نهال پسته هیبریدی چیست

نهال پسته هیبریدی دارای یکی از با ارزش ترین مغز ها می باشد که در بین بقیه خشکبار ها دارای مغزی مقوی و چرب می باشد که دارای ویتامین ها و مواد معدنی زیادی می باشد. مصرف روزانه پسته برای همه بسیار مفید می باشد و مصرف بیش از حد آن هم می تواند بیماری زا باشد.

کشور سازنده نهال پسته هیبریدی آمریکا می باشد که بیشتر افراد آن را با پسوند آمریکایی هم می شناسند. همچنین کشور آمریکا در تولید پسته سطح بالایی دارد.

همچنین شکل میوه و وزن میوه نهال پسته هیبریدی متفاوت است و میوه آن دارای رنگ ارغوانی و در بعضی مناطق سبز کم رنگ می باشد و وزن خشک هر عدد پسته هیبریدی 2 گرم می باشد.

نهال های پسته هیبریدی دارای عمر مفید 75 سال می باشند که این میزان به نگهداری شما از درخت هم بستگی دارد اما عمر مفید در درختان پسته معمولی چیزی حدود 45 سال است.

  نهال های پسته هیبریدی دارای رشد سریعی هستند و در برابر بیماری های گموز و ورتیسیلیوم و سرمازدگی مقاوم می باشند.  این نهال ها نسبت به بقیه نهال ها محصولات بیشتری تولید می کنند و ارتفاعی به اندازه 30 تا 40 سانتی متر دارند.

تفاوت های نهال پسته هیبریدی با پسته معمولی چیست

نهال پسته هیبریدی نسبت به نهال پسته معمولی تفاوت هایی دارد که این تفاوت ها به سه دسته تقسیم می شوند که در ادمه به توضیح هر یک از آنها خواهیم پرداخت. این تفاوت ها عبارتند از:

سرعت رشد و تراکم نهال پسته هیبریدی

نهال های پسته هیبریدی نسبت به نهال پسته معمولی سرعت رشد بیشتری به اندازه 3 تا 4 برابر دارند و به همین دلیل تراکم کاشت نهال پسته هیبریدی بیشتر از نهال پسته معمولی می باشد. کاشت نهال پسته معمولی در هر هکتار چیزی بین 700 الی 800 و بعضی اوقات تا 2000 نهال در هکتار است اما نهال پسته هیبریدی به دلیل اینکه تنومند و بزرگتر هستند در هر هکتار 400 نهال برای کاشت کفایت می کند.

نهال های هیبریدی تک ساقه و یا تک تنه به اندازه 1 تا 2 متر از ارتفاع رشد می کنند و سپس تاج درخت شروع به رشد می نماید که تراکم زیاد تاج درختان هیبریدی یکی از تفاوت های آشکار بین درخت پسته معمولی و هیبریدی است.

مناطق مناسب برای کاشت نهال پسته هیبریدی

بیشتر نقاط کشور برای کاشت نهال پسته هیبریدی مناسب هستند اما استان های تهران، قزوین، البرز، کرمان، خراسان، یزد، البرز،شیراز و اصفهان دارای بهترین آب و هوا و شرایط برای رشد نهال پسته هیبریدی می باشند. در نیمه غرب کشور که آب و هوایی سرد در زمستان دارند و درجه حرارت هوا به منفی 10 تا 12 درجه می رسد کاشت نهال پسته هیبریدی نتیجه خوبی نمی دهد. برای آشنایی با مناطق مختلف کاشت پسته و ویژگی های آنها می توانید سری به مقاله پسته رفسنجان بزنید.

فاصله کاشت نهال پسته هیبریدی

نهال پسته هیبریدی به دلیل اینکه پس از رشد دارای تراکم زیادی می شوند باید در زمان کاشت فاصله زیادی را برای آنها در نظر گرفت تا پس از حداکثر رشد شاخه های آنها با یکدیگر برخورد نکند و دچار مشکل نشوند. یکی دیگر از تفاوت هایی که می توان به آن اشاره کرد ارتفاع و تراکم زیاد نهال پسته هیبریدی نسبت به نهال پسته معمولی می باشد که به همین دلیل لازم است فاصله ردیف ها 6 تا 7 متر در نظر گرفته بشود.

همچنین بهتر است که فاصله کاشت دو نهال پسته هیبریدی در یک ردیف 4 تا 5 متر باشد وگرنه پس از رشد درختان به یکدیگر می رسند و روی هم سایه می اندازند که باعث می شود در زمان داشت و برداشت مشکلاتی به وجود بیاید. با رعایت فاصله کاشت درختان در آینده امکان برداشت صنعتی محصولات هم وجود خواهد داشت.

شرایط آبیاری نهال پسته هیبریدی

همانند سایر تفاوت های نهال پسته هیبریدی با نهال پسته معمولی که در بالا ذکر کردیم ای ونهال در آبیاری هم با یکدیگر متفاوت هستند. آبیاری از کارهای مهمی می باشد که در رشد و تغذیه نهال در سال های اولیه بسیار تاثیرگذار است و باید به صورت کامل و صحیح انجام شود.

 نهال های پسته هیبریدی بسیار مقاوم هستند اما به این منظور نیست که در آبیاری آنها در سال های اولیه رشد کوتاهی کنید. توصیه ما به کشاورزان این است که در سال های اولیه با آب شیرین و با فواصل کم درختان خود را آبیاری کنند. در واقع نهال پسته هیبریدی نسبت به نهال های پسته معمولی در سال های اولیه باید بهتر باشد.کشاورزان باید دقت کنند که فواصل آبیاری را در فصل پاییز به حداقل برسانند تا دیگر گیاه تحریک رشد نداشته باشد. مقاله آبیاری درختان پسته می تواند اطلاعات تکمیلی را در این خصوص به شما ارائه دهد.

فصل خزان نهال پسته هیبریدی

نهال پسته هیبریدی به دلیل مقاومت بالایی که در برابر سرما دارد نسبت به نهال های پسته معمولی بهتر عمل می کنند و دیر تر هم در فصل پاییز و زمستان خزان می کنند. به طور کلی نهال های هیبریدی در فصل پاییز خزان نمی کنند البته تا قبل از پیوند، و حتی بر گ درختان هیبریدی در فصل زمستان نمی ریزد فقط رنگ برگ های انها از سبز به رنگ قرمز تغییر می کند که همین به تنهایی مقاوم بودن درختان هیبری را ثابت می کند.

نکته ای که در درختان هیبریدی حائز اهمیت می باشد و کشاورزان باید آن را رعایت کنند استفاده نکردن از کود ازته در فصل پاییز می باشد که ممنوع است، اما استفاده از کود پتاسه در فصل تابستان و پاییز برای درختان هیبریدی توصیه می شود.

فرآیند پیوند در نهال پسته هیبریدی چگونه است

یکی دیگر از تفاوت های نهال پسته هیبریدی با نهال های پسته معمولی زمان پیوند زنی آنها می باشد. پایه های نهال پسته هیبریدی نسبت به نهال های معمولی پسته نیاز به نگهداری بیشتری دارند اما نحوه پیوند زنی در هر دوی آنها یکسان می باشد که می توانید جهت اطلاعات بیشتر به مقاله زمان پیوند درخت پسته مراجعه کنید.

 در پایه نهال های پسته معمولی زمان پیوند چیزی بین 4 تا 5 سال است که طول می کشد فرآیند پیوند اعمال شود. اما دقت داشته باشید که پایه های پیوند در نهال پسته هیبریدی در سال اول و در نهایت سال دوم انجام می شود.

همه نوع پیوندی بر روی پایه های هیبریدی امکان پذیر می باشد اما بخاطر بازار پسندی بالایی که دارد و در نتیجه تولید محصول بهتر توصیه می شود که با پسته احمد آقایی و پسته اکبری پیوند زده شود.

تفاوت مزه پسته هیبریدی با پسته معمولی

به طور کلی تمام پسته هایی که در ایران تولید می شوند با کیفیت هستند اما پسته شهر رفسنجان از مرغوب ترین پسته ها می باشد که دارای رنگ  طعم بسیار خوبی است. پسته های ایرانی به خاطر چربی زیادی که دارند خوشمزه هستند و طعم بی نظیری دارند. چرب بودن پسته علاوه بر تاثیری که بر خوشمزگی آن دارد می تواند به مدت طولانی تری هم در معرض درجه حرارت بالا قرار بگیرد.

 

یکی از اصلی ترین دلایل چرب بودن پسته های ایرانی این است که در مناطقی با ارتفاع زیاد کاشته می شوند و این ارتفاع چیزی حدود 800 الی 2000 متر می باشد، این ارتفاع باعث اختلاف دمای زیاد در شب و روز، فشار هوای کم و رطوبت نسبی پایین تری می شود که در نهایت سبب غلیظ شدن و حرکت بهتر شیره نباتی در درخت می شود.

پسته های هیبریدی تفاوت های زیادی از لحاظ طعم و مزه با پسته های معمولی دارند که می توانید با خوردن این نوع پسته از طعم آن لذت ببرید.

رشد و تراکم ریشه نهال پسته هیبریدی به چه صورت است؟

یکی دیگر از تفاوت های نهال پسته هیبریدی با نهال پسته معمولی در تراکم رشد ریشه است و تنها تفاوتی هست که به صورت ظاهری دیده نمی شود. رشد کردن ریشه در خاک یک اصل مهم است و باید ریشه در خاک شرایط خوب و ایده آلی داشته باشد تا رشد کند در این صورت درخت هم بهتر رشد می کند.

برای کاشت نهال های پسته معمولی نیاز به حفر چاله هایی با عمق نسبتا 2 متر می باشد. حفر کردن چاله هایی با این ارتفاع بخاطر رشد ریشه به صورت عمقی ضروری می باشد اما در نهال پسته هیبریدی نیازی به حفر عمیق چاله نمی باشد چون ریشه نهال پسته هیبریدی به صورت پراکنده و افشان می باشد.

 

جوانه زدن نهال پسته هیبریدی در محیط کشت بافت

همان طور که می دانید بذر نهال پسته هیبریدی در ایران وجود ندارد به همین دلیل لازم است با روش کشت بافت که در ادامه برای شما به صورت کامل توضیح خواهیم داد آشنا شوید تا بتوانید با روش کشت بافت نهال ها را تکثیر کنید.

یکی دیگر از روش های تکثیر گیاهان روش کشت بافت می باشد و برای گیاهانی مورد استفاده قرار می گیرد که امکان تکثیر از طریق بذر را ندارند. در روش کشت بافت به دلیل کاشت گیاه در یک محیط استریل و ضدعفونی شده درصد مرگ و میر گیاه بسیار کم است چون هیچ گونه بیماری و باکتری در آن وجود ندارد.

کشت بافت سه مرحله دارد که به شرح زیر می باشند:

آشنایی با محیط کشت بافت نهال پسته هیبریدی

کشت بافت محیطی است برای رشد و تکثیر گیاهان که برای جلوگیری از رشد باکتری ها و بیماری ها کاملا استریل و ضد عفونی شده است که داخل یک شیشه انجام می شود. محیط کشت بافت شامل یک سری از مواد، ویتامین ها، عناصر پر مصرف و کم مصرف و هورمون های تنظیم کننده رشد می باشد.

اما به دلیل اینکه جوانه ها نمی توانند در محیط کشت مایع رشد کنند ماده ای به نام آگار (ماده ای است که مشابه ژلاتین می باشد) را به داخل محیط کشت اضافه می کنند تا حالت ژلاتینی پیدا کند و امکان رشد و تکثیر گیاه به وجود بیاید. تمام موارد گفته شده به محیط کشت اضافه می شوند و در شرایط دمایی و نوری ویژه ای قرار می گیرند.

ماده آگار و دلیل بودن آن در محیط کشت بافت

ماده آگار ماده ای مشابه ژلاتین است اما با این تفاوت که آگار یک ژلاتین گیاهی سفید رنگ و نیمه شفاف است که از عصاره خشک جلبک های دریایی قرمز گرفته می شود. آگار مانند ژلاتین عمل می کند و باعث شکل گرفتن مایعات می شود.

همچنین از آگار به عنوان تثبیت کننده و ضخیم کننده استفاده می شود. و از کاربرد های مهم آگار می توان استفاده در محیط های کشت میکروبیولوژی را نام برد.

نحوه مصرف پودر آگار به این صورت است که ابتدا باید در آب جوش حل شود و سپس در یک دمای سرد قرار داده شود تا حالت ژله ای به خود بگیرد. پودر آگار در آب سرد نامحلول است.

رشد و تکثیر نهال پسته هیبریدی در محیط کشت بافت

به طور کلی جوانه زدن و رشد اولیه نهال پسته هیبریدی در محیطی استریل و ضدعفونی شده انجام می شود که در این محیط جوانه و سلولی که برای تولید، تکثیر و رشد انتخاب می شود بسیار مهم است که از چه پایه ای بوده و والد آن کیست.در صورتی که انتخاب اولیه به خوبی صورت نگیرد پایه های تولیدی فقط از نظر ظاهری شکلی شبیه به نهال پسته هیبریدی دارند اما در واقعیت از لحاظ سرعت رشد، عملکرد و خصوصیات دیگر شبیه نهال پسته معمولی خواهد بود.

بعد از اینکه محیط کشت بافت تهیه شد ابتدا ریشه ها و سپس ساقه ها شروع به رشد می کنند و بعد از اینکه جوانه ها به رشد مطلوبی از ریشه و و ساقه رسیدند می توان آنها را در گلدان های مناسب کاشت و برای اینکه با محیط سازگار شوند آنها را به گلخانه منتقل کرد.

درصد مرگ و میر در زمان رشد برای این گیاهان صفر می باشد چون آنها دوره ی اصلی رشد خود را قبلا طی کرده اند و زمانی که به باغ منتقل می شوند به دلیل اینکه چند ماه هم در گلخانه نگهداری شده اند به راحتی با محیط سازگار می شوند.

 

آبیاری نهال پسته هیبریدی

نهال پسته هیبریدی، یکی از انواع نهال های پسته است که به عنوان گزینه ای پیوندی، جایگاه ویژه ای در بین باغداران دارد. امروزه، استفاده از این نوع نهال در کشاورزی رو به افزایش است. نهال پسته هیبریدی از نوع پیوندی بوده و محصولی با کیفیت بالا و مرغوب تولید می کند. این نهال نسبت به سایر انواع، سرعت رشد بیشتری داشته و در برابر کم آبی و سایر عوامل مقاومت خوبی از خود نشان می دهد که از این رو، توجه بسیاری از باغداران و پرورش دهندگان پسته را به سوی خود جلب کرده است. با کاشت نهال پسته هیبریدی، می توان به سود قابل توجهی از فروش محصول رسید.

در مقایسه با سایر نهال ها، نهال پسته هیبریدی به کم آبی مقاومت بالایی دارد و به همین دلیل، می توان آن را در مناطق گرم و خشک و حتی بیابانی نیز کاشت. میزان نیاز آبی این نهال به عواملی چون بارندگی منطقه، زمان آبیاری، دمای هوا، سن نهال و وضعیت زهکشی خاک بستگی دارد. به عنوان مثال، نهال های جوان تر به دلیل عدم داشتن ریشه گسترده، نیاز بیشتری به آب دارند و باید به طور مرتب آبیاری شوند تا به رشد مناسب برسند.

پس از گذشت دو سال و بالغ شدن نهال، فواصل آبیاری افزایش می یابد و لازم است آبیاری به شکل عمیق تر و منظم تر انجام شود تا رطوبت خاک حفظ شود. این نوع آبیاری، به ریشه های گسترده تر نهال کمک می کند تا به بهترین شکل از رطوبت خاک استفاده کنند. در ماه های گرم تابستان، میزان آبیاری هر نهال بستگی به نیاز و مشخصات هوا دارد که با توجه به آن، می توان برنامه ریزی مناسبی برای آبیاری نهال های پسته هیبریدی داشت.

باردهی نهال پسته هیبریدی

نهال پسته هیبریدی از آن درخت هایی است که با ویژگی های مخصوص خود که برای خیلی از کشاورزان ایده آل است، مانند زود بازده بودن و قابلیت پیوند تبدیل به یک گزینه ویزه شده است. این نوع نهال، تنها یک سال پس از کاشت، قابلیت پذیرش پیوند را دارد و دو سال پس از پیوند، یعنی سه سال پس از کاشت، شروع به باردهی می کند. از سال پنجم پس از کاشت نیز، باردهی درخت به حد اقتصادی خواهد رسید. این موضوع به مقایسه با نهال های بومی که باردهی اقتصادی آن ها حدود ۹ الی ۱۲ سال پس از کاشت آغاز می شد، نشان می دهد که نهال پسته هیبریدی یک گزینه بسیار عالی و زودبازده می باشد.

علاوه بر این، نهال پسته هیبریدی دارای باردهی فراوانی است و انتظار می رود که از هر هکتار حدود ۷ تن برداشت محصول پسته داشته باشیم. این نوع کشت نهال، به لحاظ سرعت و راندمان، یک سرمایه گذاری عالی به حساب می آید و با توجه به کاهش زمان و هزینه نسبت به نهال های بومی، به سرعت باغ های پسته به فاز سوددهی خواهند رسید. از آنجا که این نوع نهال یک پسته پیوندی به حساب می آید، مقاله باردهی پسته بعد از پیوند می تواند اطلاعات خوبی را در مورد محصولی که این پسته ها می دهند در اختیار شما بگذارد.

نهال پسته هیبریدی به دلیل مقاومت بالا در برابر گرما، آفات، و کم آبی، از بهترین گزینه ها برای کاشت محسوب می شود. این نوع نهال، با داشتن مقاومت بیشتری در مقابل شرایط نامساعد محیطی، ریسک کشت کمتری را برای باغداران به همراه دارد و احتمال وارد شدن خسارت به محصولات را کاهش می دهد. بنابراین، باغداران از این نهال می توانند به طرز اطمینان بخشی بیشتری برخوردار شوند. اما نکته حائز اهمیت در اینجا، تهیه نهال از یک نهالستان معتبر است. زیرا انتخاب نهال با کیفیت و مرغوب از پایه های اصلی و مهم برای احداث باغ پسته محسوب می شود.

 

نتیجه گیری

همان طور که در مقاله بالا توضیح دادیم نهال پسته هیبریدی نوعی نهال است که در برابر سرما و آفات مقاوم بوده و در فصل زمستان هم دیرتر به خزان می رود و حتی برگ های آن نمی ریزد بلکه فقط به رنگ قرمز تغییر می کند. نهال پسته هیبریدی آمریکایی می باشد و محصولات آن از نظر کیفیت نسبت به محصولات نهال پسته معمولی با کیفیت تر و خوشمزه تر است.

نهال های پسته هیبریدی هم مانند سایر نهال ها در دوران اولیه رشد خود نیاز به آبیاری دارند و نباید در سال های اولیه رشد از آبیاری آنها غافل شوید.رشد و تراکم نهال پسته هیبریدی نسبت به نهال پسته معمولی بیشتر بوده و برای پیوند زدن نیاز به 1 الی دو سال زمان نیاز دارد تا فرآیند پیوند آن کامل شود. نهال پسته هیبریدی بذرش در ایران وجود ندارد به همین دلیل به صورت کشت بافت تکثیر داده می شود.