شوری باغ پسته | بررسی علائم، عوامل و راه حل های آن

شوری باغ پسته یکی از مسائلی است که بر کیفیت و عملکرد درختان پسته تأثیر زیادی می گذارد. در این مقاله، از مغز و پسته به بررسی شوری باغات پسته، علائم آن و راهکارهای پیشگیری می پردازیم.

شوری خاک به معنای افزایش غلظت مواد معدنی محلول در آب خاک است که می تواند منجر به مشکلات جدی در رشد و توسعه گیاهان شود. در باغات پسته، شوری می تواند باعث کاهش جذب آب و عناصر غذایی توسط ریشه ها شود. علائم شوری درختان پسته شامل زردی و خشک شدن سریع برگ ها، کاهش رشد، و کاهش محصولات می شوند. برای پیشگیری از شوری باغ پسته، ابتدا باید با تست خاک میزان شوری آن را اندازه گیری کرد. سپس با استفاده از روش های آبیاری مناسب و مدیریت صحیح منابع آب، می توان از افزایش شوری خاک جلوگیری کرد. همچنین، استفاده از کودهای آلی و اصلاح کننده های خاک می تواند به بهبود ساختار خاک و کاهش شوری کمک کند. ضمناً توجه به توازن مناسب بین آبیاری و تغذیه گیاهان نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در ادامه با هم در مورد اینکه شوری باغ پسته چه دلایلی دارد، علائم دچار شدن باغ ما به آن چیست و چطور می توانیم از شر آن خلاص شویم صحبت خواهیم کرد. البته قبل از این موارد باید به صورت موردی خود مفهوم شوری را بررسی کنیم تا بدانیم اوضاع از چه قرار است و با چه پدیدیده ای طرف هستیم.

 

مفهوم شوری چیست؟

امروزه شوری یکی از مشکلات مهم در کشاورزی می باشد که می تواند بر رشد گیاه و در نتیجه بر کاهش محصولات تاثیر بگذارد. در اصطلاح علمی شوری به معنای تجمع املاح ، یون ها و عناصر در خاک و آب می باشد. اما اگر بخواهیم به صورت ساده تری شوری خاک را تعریف کنیم به خاکی که میزان نمک آن بیشتر از حد تحمل گیاهان باشد خاک شور می گویند.

شوری باغ پسته می تواند باعث کاهش محصول شود. البته میزانت خسارتی که شوری به بار می آورد در مورد انواع پسته متفاوت می باشد. به طور مثال بعضی از ارقام پسته مانند پسته بادامی زرندی مقاومت بیشتری در این خصوص دارند(برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به مقاله بهترین نوع پسته برای کاشت مراجعه کنید). به همین دلیل لازم است تا یک سری اقدامات برای رفع آن انجام شود که در ادامه این مقاله تمامی این روش ها را برای شما توضیح خواهیم داد.

شوری باغ پسته با چه علائمی همراه است ؟

شوری باغ پسته یکی دیگر از دغدغه های کشاورزان است که  هم مانند سایر مشکلات با علائمی همراه می باشد، که با تشخیص به موقع آن ها می توان از مشکلات جدی تر و جبران ناپذیری که با خسارت همراه هستند پیشگیری کرد و با راه حل مناسب آن را برطرف کنید. به طور کلی علائم شوری 3 بار در سال اتفاق می افتند که کشاورزان می توانند در این زمان های مشخص علائم را تشخیص دهند.

اولین زمان که همان ابتدای فصل رشد است، مخصوصا سال هایی که در فصل زمستان برف و باران باریده شود. در این سال ها مشاهده شده است که در اوایل فصل مثل فروردین ماه درختان کمی دچار حالت تورم می شوند و مقداری سبز تر می شوند و رشد درخت متوقف می شود و به عبارتی اصلا حرکت نمی کند. در این مرحله می توانیم برای تشخیص شوری یک شاخه از درخت را بشکنیم که اگر شاخه بوی الکل و ترشیدگی بدهد به این معنا می باشد که درخت دچار شوری شده است و برای جلوگیری از خسارت باید جهت برطرف شدن شوری اقدام کنیم.

بعضی مواقع در اول فصل رشد ممکن است درختان سبز بشود اما بارندگی در فروردین ماه درختان را دچار یک شوک شوری می کند که همین شوک می تواند باعث خشک شدن خوشه ها، حاشیه برگ ها و نوک آن ها بشود.

علائم شوری باغ پسته روی برگ های درختان

سوختگی نوک و حاشیه ی برگ های درختان پسته به عنوان یکی از علائم شوری خاک شناخته می شود. این سوختگی به دلیل افزایش غلظت مواد معدنی در آب خاک اتفاق می افتد و معمولاً به وضعیت کمبود پتاسیم نیز مرتبط است. با این حال، تفاوت اصلی میان سوختگی شوری و کمبود پتاسیم در رنگ برگ ها قرار دارد. در صورت کمبود پتاسیم، سوختگی در برگ ها به رنگ قهوه ای یا خاکستری ظاهر می شود. این علائم ابتدا در برگ های پیرتر دیده می شوند و از نوک برگ شروع می شود. سپس کم کم حاشیه برگ را در بر گرفته و به قسمت های داخلی برگ و رگبرگ میانی پیش می روند.

علائم شوری در مرحله جوانه زدن درختان پسته

مرحله جوانه زنی به عنوان یکی از حساس ترین دوره ها در چرخه زندگی درختان پسته، به شوری حساس می باشد. خشکیدگی در این مرحله می تواند عواقب جدی برای درختان به همراه داشته باشد، زیرا در زمان جوانه زنی، سطح ریشه ها و نواحی فعال درخت بیشترین نیاز به آب دارند و اگر شوری در این نواحی افزایش یابد، می تواند خشکیدگی و مشکلات دیگری ایجاد کند. یکی از نشانه های مهم خشکیدگی درختان پسته ناشی از شوری، بوی ترشیدگی است که از شاخه های در حال خشک شدن احساس می شود. این بو معمولاً ناشی از ترکیبات شور در خاک است که باعث می شود درختان نتوانند به طور کامل از آب جذب شده برای جوانه زنی و رشد استفاده کنند. برای پیشگیری از این مشکل، مدیریت مناسب آبیاری، کنترل شوری خاک و استفاده از روش های مدیریتی مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردارند.

علائم شوری باغ پسته در میوه ها

تاثیرات شوری بر میوه ها و اجزای مختلف درختان پسته قابل مشاهده است. نوک میوه ها، به عنوان یکی از بخش های حساس در پسته، در شرایط شوری زیاد سیاه می شوند و شیره گیاهی از آنجا تراوش می کند. این اثرات معمولاً ناشی از افت فشار آب در نوک میوه ها است که به دلیل افزایش شوری در محدوده ریشه ها اتفاق می افتد. در شرایط شوری طولانی مدت، ممکن است کل میوه به صورت سیاه و خشک شده و تاثیرات منفی بر کیفیت و عملکرد محصول گذاشته باشد.افزایش شوری در ناحیه ریشه می تواند منجر به رشد ناکافی شاخه ها، آفتاب سوختگی و چروکیدگی مغز پسته شود.

این اثرات سبب کاهش رشد و توسعه صحیح درختان می شوند و ممکن است به طور مستقیم تأثیرگذار بر عملکرد و محصول دهی آنها باشد. برای پیشگیری از این مشکلات، کنترل شوری خاک و استفاده از تکنیک های آبیاری مناسب از اهمیت بالایی برخوردارند.

 

تاثیرات شوری بر باغ پسته چیست؟

در این بخش می خواهیم به بررسی تاثیراتی که شوری بر باغ پسته دارد بپردازیم. هر یک از این موارد می تواند به روشی بر روی درخت تاثیر بگذارد. این موارد عبارتند از:

کاهش وزن خشک برگ

با افزایش شوری باغ پسته کشاورزان با مشکل کاهش وزن خشک برگ درختان مواجه می شوند. کاهش خشک برگ ها بر اثر اختلال در فتوسنتز درخت و اختلال در تنفس درخت ایجاد می شود. در واقع درخت به دلیل نداشتن فتوسنتز و تنفس نا درست دچار خشک شدن می شوند که به آن کاهش وزن خشک برگ می گویند.

کاهش وزن خشک ساقه

در بیشتر مواقع شوری باغ پسته می تواند موجب کاهش قدرت انتقال آب و مواد غذایی بشود که به آن کاهش وزن خشک ساقه می گویند.

کاهش وزن خشک ریشه

شوری باغ پسته علاوه بر برگ و ساقه درخت ، ریشه را هم درگیر خود می کند و موجب کاهش جذب آب و مواد غذایی در درخت می شود که به آن کاهش وزن خشک ریشه می گویند.

صرف انرژی زیاد درخت برای جذب آب

شوری باغ پسته باعث می شود درختان برای جذب آب بیشتر تلاش کنند که موجب صرف شدن انرژی بیشتر درخت می شود. این انرژی از محل رشد درخت تامین می شود.

همچنین صرف شدن انرژی بیشتر موجب می شود گیاه جذب آب کمتر و رشد محدودتری داشته باشد.

عوامل شوری باغ پسته کدامند؟

مشکل شوری باغ پسته به عنوان یکی از مشکلات غیر زنده ای که اثرات زیانباری بر عملکرد گیاهان و کیفیت محصولات آنها دارد، اهمیت زیادی دارد. این تنش می تواند به اختلال در رشد و نمو گیاهان منجر شود یا حتی باعث توقف کامل رشد گیاهان شود. اختلالات شوری باغ پسته از طریق سمی شدن یونی، تنش اسمزی، کمبود عناصر معدنی، و اختلالات فیزیولوژیکی، به گیاهان آسیب می زند. تنش شوری به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک به عنوان یکی از مشکلات اساسی در کشاورزی شناخته می شود.

با توجه به اینکه کاشت پسته بیشتر در مناطق خشک و نیمه خشک انجام می شود، شوری به عنوان یک عامل محدود کننده در عملکرد و بهره وری محصول پسته مطرح می شود. بروز شوری باغ پسته می تواند دلایل مختلف زیادی داشته باشد که اگر بخواهیم مهمترین آنها را معرفی کنیم، داستان از این قرار خواهد بود:

• آبیاری غیر اصولی و زیاد باغات: انجام نادرست آبیاری و استفاده از روش های مضر و غیر اصولی می تواند به افزایش غلظت مواد معدنی در خاک و در نتیجه افزایش شوری منجر شود. آبیاری باید به طور هوشمندانه و با رعایت اصول صورت گیرد.
• کاهش فاصله بین دفعات آبیاری: آبیاری های متداول با فاصله کم می توانند منجر به افزایش شوری خاک شوند. در صورتی که سری به مقاله آبیاری درختان پسته بزنید می تواند با اصول این کار به صورت کامل آشنا شوید.
• زهکشی نامناسب باغات پسته: سیستم های زهکشی نامناسب می توانند منجر به جریان شوراب زیرزمینی شده و شوری خاک را افزایش دهند.
• دمای بالای هوا و میزان تبخیر زیاد: شرایط آب و هوایی گرم و خشک باعث افزایش تبخیر می شوند که در نتیجه شوری خاک افزایش می یابد.
• خشکسالی های طولانی و پشت سر هم: دوره های طولانی خشکسالی می توانند به تجمع مواد معدنی در خاک و افزایش شوری منجر شوند.
• نوع کود هایی که در باغ به کار می رود: استفاده از کودهای حاوی مقادیر زیادی مواد معدنی نیز می تواند شوری را افزایش دهد. مدیریت صحیح کوددهی با توجه به نیاز گیاهان ضروری است.

صعود مویینه ای از آب های زیرزمینی: در برخی مناطق، صعود مویینه ای آب های زیر زمینی می تواند شوری خاک را افزایش دهد. در این حالت باریکه هایی از آب های زیر زمینی از پایین بالا آمده و در سطح تبخیر می شوند، این آب ها می توانند مواد معدنی محلولی داشته باشند که به مرور زمان باعث شوری خاک شود.

 

راه های مقابله با شوری آب و خاک در باغ پسته

همه ی کشاورزان باید از راه های مقابله با شوری باغ پسته آگاه باشند تا بتوانند با پیشگیری های درست از هرگونه خسارت احتمالی جلوگیری کنند. همه ی کشاورزان باید از راه های مقابله با شوری باغ پسته آگاه باشند تا بتوانند با پیشگیری های درست از هرگونه خسارت احتمالی جلوگیری کنند زیرا آب شور سبب خشک شدن باغات پسته می شد به همین کشاورزان تصمیم گرفتند با افراد با تجربه صحبت کنند. بنابراین فهمیدند که یکی از این راه ها در کشاورزی استفاده از گچ می باشد.

گچ در مناطقی که پسته کاشته می شود برای رفع شوری، خاک شور و قلیایی توسط کشاورزان استفاده می شود. این گچ باید با آب مقدار زیادی آب مخلوط شود سپس درختان با آن آبیاری گردد. این روش بسیار مفید است و از خشک شدن درختان در نزدیک ترین زمان ممکن جلوگیری می کند. گچ باعث کاهش شوری خاک می شود و همچنین شوری خاک را برای گیاه به حدود نصف کاهش می دهد. البته لازم به ذکر است که این گچ مخصوص کشاورزی می باشد و گچ عادی نیست.

برای رفع شوری خاک می توان از کودهای سولفات آمونیوم دو بار در سال استفاده کرد. زمان استفاده نوبت اول در اسفند ماه همراه با اولین آبیاری و قبل از برداشت محصول است. در این دو نوبت کوددهی یعنی از فروردین تا مرداد ماه به هیچ عنوان نباید از کود ازته استفاده شود حتی در صورتی که کمبود ازته در گیاه نمایان شود چون باعث بالا رفتن خسارت فشار اسمزی محیط اطراف ریشه می شود و این خسارت بیشتر از خسارت کمبود ازته است.

همچنین استفاده از کود های اوره و نیترات آمونیوم برای خاک شور را به کشاورزان توصیه نمی کنیم.

اضطراری ترین روش برای رفع شوری باغ پسته

گاهی اوقات شرایطی به وجود می آید که درخت را باید به صورت فوری از خشک شدن به علت شوری نجات دهیم.  بهترین کار در این گونه شرایط این است که خاک پای درخت را به فاصله 50 الی 80 سانتی متر از طرفین درخت برداریم و پای درخت عمقی به اندازه 25 سانتی متر همانند تشتک درست کنیم در حین انجام این کار باید مواظب باشید که تنه ی درخت زخمی نشود.بعد از ایجاد تشتک نیاز به آبیاری است که باید آب داخل آن و کنار های درخت به صورت کامل برسد و در بین دو آبیاری ، یک تا سه نوبت دیگر درخت با تانکر آبیاری بشود و این آبیاری با آب شیرین انجام شود و از دادن هرگونه کود به درخت جلوگیری شود.

 

شوری باغ پسته چه خساراتی بر ظاهر محصولات می زند؟

شوری باغ پسته علاوه بر سایر ضرر هایی که ذکر کردیم باعث خسارت زدن بر ظاهر محصولات هم می شود. کشاورزان باید با دیدن هریک از این خسارت ظاهری برای یک آزمایش دقیق از آب و خاک باغ خود اقدام کنند و از اثرات بیشتر آن ها در بلند مدت بر روی درخت پیشگیری کنند.

 خسارات ظاهری عبارتند از:

• چروک شدن مغز پسته
• ترشح شیره گیاهی از نوک میوه ها
• سیاه شدن نوک میوه های هر خوشه
• کاهش یافتن درصد خندانی پسته ها
• ترشح شیره گیاهی از تنه ی درخت
• آفتاب سوختگی درختان پسته و تشدید آن
• کاهش یافتن  نفوذ پذیری آب در عمق خاک
• پیچش برگ ها به علت شوری زیاد در آب
• خشک و سیاه شدن همه خوشه ها از اثرات بلند مدت است
• کاهش یافتن سبزینه در برگ درختان و تغییر یافتن رنگ برگ ها
• عدم رشد کافی شاخه درختان که البته ممکن است باعث کاهش محصول شود

اقدامات مهم برای رفع شوری باغ پسته

شوری باغ پسته از مشکلات بسیار مهم کشاورزان می باشد که باعث گذاشتن اثرات منفی بر روی درختان پسته ، زمین های کشاورزی و محصولات آن ها می شود.

با توجه این موضوع باید یک سری اقدامات لازم برای رفع شوری باغ پسته و خاک آن انجام دهیم.

این اقدامات عبارتند از :

آبشویی باغ پسته

از مهمترین روش های رفع شوری باغ پسته می توان به آبشویی اشاره کرد. کشاورزان می توانند با استفاده از این روش همه نمک های اضافی محلولی که در خاک وجود دارند را به صورت کامل شستشو بدهند تا از خاک خارج شوند.

دوره آبیاری کوتاه مدت باغ پسته

دوره آبیاری کوتاه مدت به معنای این است که فاصله دو آبیاری زمین های زراعی را کمتر در نظر بگیریم و آبیاری را با فاصله کمتری از دوره آبیاری قبلی انجام دهیم تا از غلظت زیاد محلول در خاک جلوگیری شود و خاک شور را اصلاح کند.

 

استفاده کردن از کودهای مخصوص در باغ پسته

یکی دیگر از روش های رفع شوری خاک در باغ های پسته استفاده کردن از کود های مخصوص برای زمین های شور می باشد. با استفاده از این کودها ضریب شوری خاک پایین می آید و دیگر خاک شور نمی شود.

آبیاری باغ پسته با روش نوین

با استفاده از روش آبیاری نوین در کشاورزی دیگر نیازی نیست نگران رفع شوری خاک باشید، چون با استفاده از آبیاری نوین مانند آبیاری بارانی و قطره ای دیگر نیازی به اصلاح خاک نمی باشد و در رفع شوری خاک اثرات مثبت بالایی دارد.

اضافه کردن ژیپس به باغ پسته

کشاورزان می توانند با اضافه کردن ژیپس (نوعی سنگ گچ بلوری یا کریستال می باشد) به خاک باعث اصلاح خاک های شور و قلیایی شوند. ژیپس می تواند با تبدیل کربنات ها و بی کربنات سدیم  به سولفات باعث کاهش پیدا کردن شوری خاک شود. البته برای انجام این کار به چند تن در هکتار ، ژیپس لازم می باشد و باید در زمان استفاده خاک حالت مرطوب داشته باشد تا ژیپس بتواند به خوبی با خاک مخلوط گردد.

استفاده کردن از گوگرد ارگانیک در باغ پسته

یکی دیگر از روش هایی که تاثیر فراوانی در کاهش رفع شوری خاک و اصلاح آن دارد استفاده از گوگرد ارگانیک می باشد. گوگرد ارگانیک با توجه به عامل هایی چون آب، دما و هوا واکنش خاصی را ایجاد می کند و اسید سولفوریک رقیقی تولید می کند که باعث کاهش اسیدیته بودن خاک و  تبدیل حالت قلیایی خاک به اسیدی می شود. البته استفاده از گوگرد ارگانیک زیاد توصیه نمی شود.

کاهش تبخیر از سطح خاک باغ پسته

یکی دیگر از راه هایی که در کاهش شوری خاک موثر است ، کاهش پیدا کردن اندازه تبخیر از سطح خاک می باشد. این روش علاوه بر حفظ رطوبت در خاک از انتقال نمک به لایه های زین خاک به  ناحیه رشد هم جلوگیری می کند. در کشاورزی باغ های پسته آبیاری درختان باید متعادل باشد و از  آبیاری بیش از اندازه باید جلوگیری کرد مگر اینکه هدف شستشوی خاک باشد.

استفاده از سیستم آبیاری مناسب در باغ پسته

یکی دیگر از روش هایی که وجود دارد این است که برای آبیاری از سیستم های مختلفی که در کاهش شوری خاک موثر هستند استفاده کنیم. به عنوان مثال با استفاده از آبیاری کرتی می توان از تشکیل پشته های نمک جلوگیری کرد.

 

کاشت گیاهان مقاوم به شوری در باغ پسته

از روش های مفید دیگری که وجود دارد استفاده از کاشت گیاهان مقاوم به شوری در خاک های شور و قلیایی است. گیاهانی مانند ذرت خوشه ای، یونجه، جو، پنبه، چغندر و شبدر را می توان در باغ پسته کاشت تا از شوری خاک جلوگیری کنند. ضمنا باید برای رفع شوری خاک در زمانی که گیاه در حال خواب است با استفاده از آبیاری سنگین اقدام کنید تا نمک های سطحی را از دسترسی ریشه دور کنید.

نتیجه گیری

در مقاله بالا به صورت مفصل راجب اینکه شوری چیست و چه علائمی دارد صحبت کردیم. شور بودن آب و خاک خسارات زیادی را برای کشاورزان به بار می آورد. البته امروزه راه های زیادی برای پیشگیری و مقابله با شوری باغ پسته وجود دارد که در بالا به همه ی آنها اشاره کردیم که با انجام به موقع آنها می توان در زمان مناسب از خشک شدن درختان بر اثر شوری باغ پسته که می تواند شوری خاک یا آب باشد آن را کنترل کرد و از خسارات احتمالی بر ظاهر محصولات و خود درخت جلوگیری کرد.