سوسک سرشاخه خوار پسته یا سوسکو | راه های مبارزه با آن

سوسک سرشاخه خوار پسته را می توان از آندست آفت های پردردسر دانست که مشکلات زیادی را برای باغداران ایجاد کرده است. در این مقاله از مغز و پسته می خواهیم با هم به بررسی این سوسک و راه های مبارزه و خلاص شدن از شر آن بپردازیم و ببینیم باید چه کاری برای این منظور انجام دهیم.

درختان پسته، به‌عنوان یکی از محصولات مهم و با ارزش کشاورزی در کشور، هرساله با چالش‌هایی همچون آفات مختلف مواجه هستند که می‌تواند به میزان قابل‌توجهی به محصولات و سود باغداران آسیب برساند. یکی از آفات معروف که به این درختان آسیب می‌زند، سوسک سرشاخه خوار پسته است. این آفت با تغذیه بر روی جوانه‌های درختان پسته، می‌تواند رشد و توسعه آنها را مختل کرده و باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصولات شود. با افزایش آگاهی باغداران از روش‌های پیشگیری و مدیریت مناسب آفات، می‌توان به کاهش خسارت‌های وارده از سوسک سرشاخه خوار پسته پرداخت. استفاده از روش‌های شیمیایی و بیولوژیکی، همچون استفاده از کودکاری مناسب، استفاده از محافظت‌های طبیعی مانند پرندگان، استفاده از کنه‌های مفید، و کنترل زمانی پراکندگی سموم شیمیایی می‌تواند به کاهش آسیب‌های ناشی از این آفت کمک کند.

با اعمال روش‌های پیشگیری و مدیریت مناسب، می‌توان از خسارت‌های ناشی از سوسک سرشاخه خوار پسته جلوگیری کرده و به بهبود و بهره‌وری باغات پسته در کشور کمک نمود. سوسک سرشاخه خوار پسته از آن آفات هایی است که می تواند باغداران را با خسارت های زیادی مواجه کند و به محصولات و درختان آنها آسیب برساند. بنابراین پرورش دهندگان پسته باید راه های شناسایی و مقابله با این تهدید را به خوبی بدانند. در این مقاله قصد داریم آفت سوسک سرشاخه خوار پسته و راه های مبارزه با آن را مورد بررسی قرار دهیم، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

 

آفات پسته و دردسر های آنها

یکی از مشکلاتی که ممکن است همه کشاورزان و باغداران هر ساله با آن مواجه شوند آفات پسته می باشد، همان طور که می دانید درگیر شدن باغ های پسته با آفات می تواند خسارت های مالی زیادی را برای باغداران به وجود بیاورد. اما لازم به ذکر است که همیشه خسارت های وارد شده آفات مالی نیست و درختان هم آسیب می بینند.

به طور کلی می توان گفت که آفات پسته می توانند موجب کاهش تولید محصول و باردهی درختان شوند و بار درختان را به صورت چشمگیری کاهش دهند، به همین دلیل به کشاورزان و باغداران پیشنهاد می شود که راه های پیشگیری از آفات پسته را در پیش بگیرند تا درختان و محصولات آنها آسیب نبیند.

باغداران می توانند برای مبارزه با آفات از روش های مبارزه طبیعی یا شیمیایی استفاده کنند و آفات را از بین ببرند اما لازم به ذکر است که مبارزه های شیمیایی با اینکه زودتر شما را به نتیجه دلخواه می رسانند اما به مرور زمان می توانند درختان پسته باغ شما را ضعیف کرده و در نهایت درختان از بین خواهند رفت بنابراین توصیه می کنیم تا حد امکان از روش های طبیعی برای مبارزه با آفات استفاده کنید.

تحقیقات انجام شده و گفته باغداران نشان داده است که تاکنون در باغ های پسته بیش از پنجاه گونه حشره مشاهده شده است که هر یک از آنها به نحوی می توانند به درختان پسته آسیب بزنند و خسارت های جبران ناپذیری را به وجود آورند.

خسارت هایی که آفات به درختان پسته وارد می کنند به دوسته کمی و کیفی تقسیم می شوند در واقع خسارت های کمی سبب ریزش خوشه های پسته و دانه های میوه می شوند اما در خسارت کیفی آفات سبب افزایش میزان درصد پوکی پسته ها و کاهش ناخندانی پسته ها می شوند.

به طور کلی می توان گفت که هر دو دسته خسارتی که ذکر کردیم می توانند به تدریج موجب خشک شدن سر شاخه ها و ضعیف شدن درختان بشوند و در نهایت درختان بارور را به صورت کامل از بین ببرند.

امروزه وجود آفات در باغ های پسته باعث شده است که باغداران هر ساله 15 درصد از محصولات خود را از دست بدهند و با خسارت های ناشی از آن مواجه شوند.

برای اطلاعات بیشتر در رابطه با انواع آفات هایی که ممکن است در باغ پسته خود مشاهده کنید و راه های پیشگیری با هر یک از آنها می توانید به مقاله های آفات پسته و پیشگیری از آفات پسته مراجعه نمایید.

سوسک سرشاخه خوار پسته یکی دیگر از انواع آفات پسته می باشد که می تواند به جوانه های درختان آسیب برساند و به عنوان یکی از آفت های قدیمی شناخته شده است که در همه باغ های پسته در سراسر کشور توسط کشاورزان و باغداران مشاهده شده اند. در بخش بعدی مقاله به صورت کامل در رابطه با سوسک سرشاخه خوار پسته توضیحاتی را در اختیار شما خواهیم گذاشت.

سوسک سرشاخه خوار پسته چیست

همان طور که در بخش بالا اشاره کردیم بیش از پنجاه گونه آفت وجود دارد که یکی از آنها سوسک سرشاخه خوار پسته می باشد. در واقع سوسک ها جزو آفت هایی هستند که در همه باغ های پسته و در همه مناطق پسته خیز وجود دارند و فعالیت می کنند.

سوسک ها به طور عمده جزو آفت های ثانویه محسوب می شوند که در نهایت سبب ضعف در درختان پسته می شوند یا اینکه پس از خشک شدن درختان میزبان به آنها حمله می کنند. اما این موضوع در رابطه با سوسک سرشاخه خوار پسته کاملا متفاوت است چون این سوسک ها دارای محل تغذیه ای متفاتی با حشرات کامل هستند و همه درختان شاداب و سرحال با درختان ضعیف با یک شکل توسط آنها مورد حمله قرار می گیرد.

اگر آفت سوسک سرشاخه پسته توسط باغداران به موقع کنترل نشود، خسارت های شدیدی در باغ های پسته به وجود می آید که جبران ناپذیر هستند.

به طور کلی سوسک سرشاخه خوار پسته را می توان یکی از آفت های مهم و خسارت زا برای درختان پسته دانست که گذشته تاکنون توسط کشاورزان و باغداران استان کرمان شناسایی شده است و در سال 1328 برای اولین بار توسط دواچی مورد توصیف قرار گرفته است.

آفت سوسک سرشاخه خوار پسته در مناطق پسته خیز استان کرمان با نام سوسکو شناخته می شود و تقریبا این سوسک ها بر روی همه درختان پسته اهلی و پسته های کوهی یا همان بنه مشاهده شده است و می توان گفت که این نوع آفت در همه مناطق پسته خیز در کشور شیوع دارد.

باغ های پسته ای که به خوبی توسط کشاورزان و باغداران مدیریت نمی شوند و رها شده اند و شاخه ها و چوب های پسته ای که در نزدیکی باغ های پسته انبار شده اند برای مصارف سوختی جزو مراکز مهم و اصلی آلودگی به آفت سوسک سرشاخه خوار پسته هستند.

به گفته منابع روسی میزبان های اصلی این نوع آفت را  از گونه های خانواده پسته زیتون، افرا، سانان، سرو و کاج می باشد اما بررسی های انجام شده نشان داده است که این نوع از آفات در مناطق پسته خیز کشور ایران فقط بر روی گونه های پسته ای که متعلق به خانواده سانان هستند فعالیت می کنند.

 

بیولوژی سوسک سرشاخه خوار پسته

در بخش بالا به صورت کامل توضیحاتی را در رابطه با آفت سوسک سرشاخه خوار پسته برای شما ارائه کردیم اما برای اینکه کشاورزان و باغداران به درستی بتوانند این نوع از آفت را در باغ های پسته خود شناسایی کنند لازم است که با بیولوژی و شکل ظاهری آنها آشنا شوندکه در ادامه بیولوژی این آفت را برای شما توضیح داده ایم.

حشرات کامل سوسک سرشاخه خوار پسته دارای طول سه تا سه و نیم میلی متر می باشد و رنگ عمومی بدن این سوسک خرمایی رنگ است که بر روی بال های آن دو لکه خرمایی تیره رنگ مشاهده می شود.

این حشره دارای پیشانی صاف که با موهای ظریف پوشیده شده است دارد و پشت سینه اول آن با نقاط نسبتا ریز به صورت متراکم پوشیده شده که طرفین آن به صورت محدب به نظر می رسد.

همچنین این سوسک دارای بال پوش های موازی است و شیار هایی که بر روی بال پوش ها وجود دارد بسیار منظم است و فاصله بین آنها از قطر شیار ها بیشتر می باشد. همچنین در فاصله بین شیار ها ردیف های منظمی وجود دارد که همان خار های این سوسک هستند.

معمولا زمان ظهور حشرات کامل سوسک سرشاخه خوار پسته از اوایل فروردین ماه و گاهی اوقات از اواخر اسفند ماه شروع می شود ولی حداکثر زمان ظهور آنها در باغ های پسته و اوج حمله حشره کامل این سوسک ها به درختان پسته و در شرایط اقلیمی استان کرمان نیمه اول اردیبهشت ماه است.

حشرات کامل سوسک سرشاخه خوار پسته معمولا به جوانه هایی که در محل اتصال دم برگ ها قرار گرفته اند حمله می کنند و با ایجاد کردن یک کانال کوتاه در وسط چوب ها موجب خسارت می شوند.

کانال هایی که توسط حشرات کامل ایجاد می شود تقریبا پنج سانتی متر هستند و داخل آنها خالی می باشد که تمامی طول دوره تغذیه ای این حشرات به صورت عمده در داخل این کانال ها سپری می شود و خیلی کم پیش می آید که این حشرات کامل از کانالی که ایجاد کرده اند خارج شوند و به یک جوانه دیگر حمله کنند.

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که نحوه خسارت این دسته از سوسک ها به چه صورت است که در پاسخ به این سوال باید گفت که این سوسک ها از پای جوانه ها و مغز آنها تغذیه می کنند و با ایجاد یک کانال بر روی شاخه درخت سبب خشک شدن جوانه های گل، برگ ها، ضعف و خشکیدگی سرشاخه ها می شوند.

حشرات کامل نر و ماده سوسک های سرشاخه خوار پسته از اواسط مهر ماه از از کانال های تغذیه ای که برای خود بر روی درختان پسته ایجاد کرده اند خارج می شوند و به سمت چوب هایی که تازه هرس شده اند و نیمه خشک هستند می روند.

حتی ممکن است که این حشرات به سمت درختانی در طی سال های گذشته خشک شده اند حمله کنند و در چوب های آن حمله کنند و یک کانال به عنوان کانال مادری حفر کنند و در آنجا اقدام به تخم ریزی کنند.

این سوسک ها از زمان ورود نسل مادری شروع به تخم ریزی می کنند و دوره تخم ریزی آنها حداقل سه روز طول می کشد و پس از آن به تدریج به طول کانالی که توسط آنها ایجاد شده است افزوده می شود و تخم ریزی آنها به موازات کانال ادامه پیدا می کند.

هر حشره ماده ای معمولا حدود هشتاد الی صد تخم می گذارد و مدت زمان خارج شدن لارو ها از داخل تخم چیزی حدود ده الی 20 روز است. پس از خروج لارو ها از داخل تخم آنها در زیر پوست شاخه ها به فعالیت خود ادامه می دهند و برای تغذیه خود اقدام به ایجاد یک کانال می کنند.

زمستان گذرانی آفت ها معمولا به شکل لارو های سنین مختلف انجام می شود و لارو ها در اواخر اسفند ماه در انتهای کانال هایی که ایجاد کرده اند تبدیل به شفیره خواهند شد.

معمولا طول دوره دوره شفیرگی سوسک سرشاخه خوار پسته یک ماه طول می کشد و حشرات کامل تقریبا از اواخر اسفند ماه و اوایل فروردین با ایجاد کردن یک سوراخ گرد بر روی چوب درخت شروع به خارج شدن می کنند که خروج ـآنها به صورت تدریجی می باشد و ممکن است تا اواسط خرداد ماه در باغ های پسته مشاهده شوند.

در واقع می توان گفت که نحوه زمستان گذرانی این سوسک ها از اوایل فصل پاییز ابتدا به صورت حشره کامل سپس تخم و پوره های سنین است که در داخل شاخه های شکسته شده و نیمه خشک هرس شده در باغ های پسته و اطراف آن وجود دارند.

همچنین لازم به ذکر است که سوسک سرشاخه خوار پسته تنها دارای یک نسل در سال است.

 

روش های مبارزه و کنترل سوسک سرشاخه خوار پسته

حالا که به صورت کامل با بیولوژی این دسته از آفت ها آشنا شده اید زمان آن رسیده است که با روش های مبارزه و کنترل کردن آنها هم آشنا شوید تا اگر در باغ پسته خود آنها را مشاهده کردید فورا اقدام به مبارزه با آنها کنید و از خسارت های ناشی از وجود آنها خودداری نمایید.

برای مبارزه با سوسک های سرشاخه خوار پسته دو راه وجود دارد که در ادامه هر یک از آنها را برای شما توضیح خواهیم داد.

مبارزه به روش طبیعی با سوسک سرشاخه خوار پسته

با توجه به زیست شناسی ای که این آفت دارد روش طبیعی مبارزه با آن(غیر شیمیایی) بسیار ساده است و از لحاظ اقتصادی برای کشاورزان و باغداران هم مقرون به صرفه می باشد. روش های مبارزه طبیعی با سوسک سرشاخه پسته به شرح زیر است:

• اولین روش برای مبارزه طبیعی جمع آوری همه چوب های خشک شده در آن سال است، باغداران باید همه چوب های خشک شده و شاخه هایی را که تازه هرس شده اند یا درختانی که بر اثر بیماری گموز، آبیار یا شوری خاک خشک شده اند را جمع آوری کنند و سپس اقدام به سوزاندن آنها بکنند.
• باغداران باید از انبار کردن شاخه ها و چوب های خشک درختان پسته در اطراف یا داخل باغ خود برای مصارف سوختی ای که دارند خودداری کنند یا اینکه چوب ها را حتما به گازوئیل نیمه سوز یا نفت آغشته کنند تا حشرات قادر به تخم ریزی بر روی آنها نباشند.
• در روش سوم باغداران می توانند اقدام به تله گذاری با چوب های تازه که هرس شده اند کنند و آنها را در یقه درختان پسته قرار دهند یا اینکه دسته ای از چوب ها را در زیر درختان و با فاصله 100 متر از یکدیگر قرار دهند و در نهایت اقدام به جمع آوری و سوزاندن آنها کنند.

باغداران باید این کار را به صورت ماهانه انجام دهند و چوب های جدید را جایگزین چوب های قبلی کنند و این کار را تا اواسط مهر یا اسفند ماه ادامه دهند.

مبارزه به روش شیمیایی با سوسک سرشاخه خوار پسته

یکی دیگر از روش هایی که برای مبارزه با سوسک های سرشاخه دار پسته وجود دارد روش شیمیایی است، که کشاورزان و باغداران می توانند این روش را جایگزین روش هایی طبیعی که در بخش بالا به آنها اشاره کردیم بکنند.

در این روش باغداران می توانند در صورت عدم بریدن و جمع آوری شاخه ها و چوب های خشک شده در سال جاری از فرمول های شیمیایی استفاده کنند. روش های شیمیایی می توانند در مبارزه و از بین بردن این حشرات کامل که از درختان پسته و جوانه آنها تغذیه می کنند بسیار موثر باشند و باغداران باید از اوایل تا اواسط اردیبهشت ماه درختان خود را با استفاده از محلول های شیمیایی سمپاشی کنند.

باغداران می توانند از ترکیب حشره کش اندوسولفان به نسبت دو و نیم تا سه لیتر در 1000 به اضافه نفت سفید به نسبت ده تا دوازده لیتر در 1000 به همراه صابون مایع به مقدار دو تا دو و نیم در 1000 استفاده کنند و با کمک این سم برای مبارزه با سوسک سرشاخه خوار پسته اقدام نمایند.

باغداران باید تمام مواردی را که به آنها اشاره کردیم را در یک ظرف جداگانه و در در مقادیر آب به خوبی حل کنند و سپس درون یک تانکر بریزند.

همچنین لازم به ذکر است که در مرحله مخلوط کردن همه مواد با یکدیگر باید نفت سفید را ابتدا به صابون مایع اضافه کنید و آن را به خوبی هم بزنید تا به صورت کامل حل شود و در نهایت آن را با آب مخلوط نمایید.

امروزه جهت مبارزه با سوسک سرشاخه خوار پسته آزمایش های بسیاری برای زمان مبارزه مانند قبل از حمله آفات به باغ های پسته و یا بعد از حمله آنها و شروع تغذیه کردن آنها از جوانه ها انجام شده است و مشخص شده است که استفاده از حشره کش های شیمیایی در دوره زندگی آنها تاثیر زیادی دارد.

همچنین تحقیقات انجام شده نشان داده است که مناسب ترین زمان برای سمپاشی کردن درختان پسته برای مبارزه با سوسک های سرشاخه خوار در شرایط آب و هوایی رفسنجان، نیمه اول اردیبهشت ماه که زمان حمله و هجوم حشرات نسل جدید به درختان پسته است می باشد و باغداران باید از بین فرمول های شیمیایی اعلام شده یکی از آنها را برای سم پاشی درختان باغ خود استفاده کنند.

دو نمونه دیگر از فرمول های شیمیایی که برای مبارزه با سوسک سرشاخه دار پسته توصیه شده اند عبارتند از:

• فنیتروتیون یا همان سومیتون به اندازه صد و پنجاه سانتی متر معکب به همراه یک و نیم لیتر نفت و 250 سانتی متر معکب صابون مایع را با صد لیتر آب به خوبی مخلوط نمایید و سپس بر روی درختان پسته سمپاشی کنید.
• فنیتون یا همان لبایسید را به اندازه صد و پنجاه سانتی متر معکب به همراه یک و نیم لیتر نفت و 250 سانتی متر معکب صابون مایع را با صد لیتر آب مخلوط نمایید و سپس بر روی درختان پسته سمپاشی کنید.

در بخش بالا به معرفی سه تا از ترکیب های محلول شیمیایی که با کمک آنها باغداران می توانند سوسک های سرشاخه دار پسته را کنترل کنند پرداختیم، اما شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا باید از نفت استفاده کنید که در پاسخ به این سوال باید گفت استفاده از نفت در ترکیب های شیمیایی به این منظور است که به محض پخش شدن محلولی که حاوی نفت می باشد سوسک هایی که در داخل کانال های تغذیه قرار دارند در معرض سم قرار می گیرند و به کار بردن صابون مایع هم برای تهیه یک محلول یکنواخت از نفت می باشد.

البته لازم به ذکر است که باید نفت و صابون مایع را به خوبی با هم ترکیب کنید و آنها را به شدت با یکدیگر هم بزنید به صورتی که یک ترکیب کف مانند و سفید رنگ به دست آید اگر در غیر این صورت باشد محلول شما تاثیری بر روی درختان نخواهد داشت و هیچ نتیجه ای از مبارزه حاصل نخواهد شد.

 نکته: فرمول های معرفی شده در این مقاله به صورت تجربی هستند و ممکن است که نتایج آنها در هر یک از مناطق متفاوت با یکدیگر باشد یا اینکه از این سموم به صورت تنها استفاده شود، بنابراین پیشنهاد می کنیم که از این سموم ابتدا به صورت آزمایشی در یک قسمت کوچک از باغتان استفاده نمایید و سپس در صورت نبود هیچ مشکلی به صورت وسیع در سطح باغ استفاده نمایید.

 

 

نتیجه گیری

در مقاله بالا به صورت کامل در رابطه با سوسک های سرشاخه خوار پسته در اختیار شما گذاشتیم، در واقع می توان گفت که سوسک ها همان آفت های ثانویه هستند که می توانند باغداران را با خسارت های زیادی مواجه کنند. در بخش بالا به صورت کامل بیولوژی سوسک سرشاخه پسته را بررسی کردیم و راه هایی را برای مبارزه و کنترل کردن آنها بیان کردیم تا کشاورزان و باغداران به راحتی این نوع آفت را تشخیص دهند و برای مبارزه با آن اقدام کنند.